« سعادت را باید در حقیقت، نه در عشق، جستجو کرد.»

کتاب ” مرغ دریایی ” را می توان شخصی ترین اثر چخوف دانست.

این نمایشنامه تنها اثر بلند چخوف است که صراحتاً به موضوع هنر اختصاص داده شده است و در آن نویسنده ارجمندترین افکارش را دربارۀ راه دشوار هنر و ماهیت اصلی قریحۀ هنری و همچنین دربارۀ اینکه سعادت بشری در چیست، بیان می دارد.

مرغ دریایی اثری بی نهایت لطیف که نمایشگر نبوغ برجستۀ چخوف در نمایشنامه نویسی است؛ داستانی است به سادگی زندگی و پیچیدگی آن. در نخستین نظر مفهوم عمیق آن درک نمی شود. همان گونه که در نخستین نظر مفهوم پیچیدگی و گنگی گیج کنندۀ زندگی هم درک نمی شود. به نظر می آید که نویسنده تفسیر و تعبیر نمایشنامه را به عهدۀ خود خواننده گذارده است.

موضوع اصلی مرغ دریایی پیکاری قهرمانی است. تنها آنان که قادر به انجام چنین پیکاری باشند، می توانند در هنر پیروز شوند. ولی در نخستین نظر نمایشنامه بسیار ناچیز تر از موضوعش به نظر می آید.

بریده ای از نمایشنامه:

ترپلف

نینا، من تو را لعنت کردم. ازت متنفر شدم. تمام نامه ها و عکس هایت را پاره کردم. ولی همیشه می دانستم روحم تا ابد متعلق به توست. نینا، نمی توانم دوستت نداشته باشم. از وقتی تو را از دست دادم و شروع به چاپ آثارم کردم، زندگی برایم تحمل ناپذیر شده است. من بدبختم. جوانی ام یکباره محو شد و حالا به نظرم می آید نود سال است زندگی می کنم. به دنبال تو راه می روم و خاکی را که تو از رویش می گذری می بوسم. به هرکجا که نگاه می کنم، چهرۀ تو را می بینم. آن لبخند شیرینی را می بینم که بهترین سال های زندگی ام را روشنی بخشید…

نینا

( پریشان) چرا این طور حرف می زنی؟ چرا این طور؟

ترپلف

تو این دنیا تنها هستم. هیچ محبتی به من گرمی نمی بخشد. یخ زده ام. انگار در سردابی محبوسم. نینا، تقاضا می کنم اینجا بمان یا بگذار همراهت بیایم!

(نینا به سرعت شنلش را به تن می کند و کلاهش را به سر می گذارد.)

نینا چه می کنی؟ به خاطر خدا، نینا!

        (نینا شنلش را پوشیده است و ترپلف به او می نگرد.)

  (سکوت.)

نینا

 کالسکه دم در منتظرست. دنبالم نیا. خودم می روم…( گریه می کند.) کمی آب بهم بده…

…

نمایشنامه ای بی نظیر و درخشان که خواندنش برای آنان که نمایشنامه نمی خوانند هم سراسر لطف و جذابیت است.